ПОЛИТИКА ИСТОРИЧЕСКОЙ ПАМЯТИ В СОВРЕМЕННОЙ ПОЛЬШЕ
Ключевые слова:
Польша, консерваторы, историческая политика, историческая память
Аннотация
В статье анализируются различные подходы к политике исторической памяти в современной Польше. Большое внимание уделяется характеристике исторической политики консервативной партии «Право и справедливость» («ПиС»). Она стала ответом на так называемое критическое направление в польской исторической науке и публицистике, представители которого призывали рассказывать об истории без прикрас, в том числе о позорных страницах истории Польши, стремиться к ее объективной оценке во имя правды, торжества универсальных моральных ценностей, а также для извлечения моральных уроков из истории и неповторения ошибок прошлого. Своих оппонентов консерваторы упрекают в формировании негативного образа польской истории, чрезмерном выпячивании фактов, заставляющих поляков стыдиться своей истории, внушающих комплекс вины и неполноценности. Деятели «ПиС» считают, что историческая политика должна укреплять Польское государство, продвигать позитивный образ национальной истории, привлекать внимание общества к историческим сюжетам, вызывающим чувство гордости за достижения предков. Важной задачей они считают сохранение исторической памяти о жертвах и страданиях польского народа, особенно в ХХ в. Большое внимание консерваторы уделяют раскрытию правды о деятельности органов госбезопасности в период существования ПНР, стремятся устранить из публичного пространства все, что восхваляет коммунистическое прошлое Польши. Особое значение консерваторы придают прославлению героев национально-освободительного движения, борцов с коммунистическим режимом в послевоенной Польше, увековечиванию их памяти. По мысли «ПиС», эти люди должны олицетворять мораль и совесть польского народа, служить примером для нынешнего и будущего поколений.
Литература
1. Ерофеев В. Красная черта компромисса. Размышления после прочтения новой книги Адама Михника // Новая газета. № 83. 31.07.2019. URL: https://www.novayagazeta.ru/articles/2019/07/30/81439-krasnaya-cherta-kompromissa (дата обращения: 20.08.2019).
2. Назаров В.Д. Василий Иванович Шуйский // Большая российская энциклопедия. URL: https://bigenc.ru/ domestic_history/text/4004397 (дата обращения: 04.08.2019).
3. Павленко Е. В Польше демонтировали более 420 советских памятников // Парламентская газета. 20.08.2019. URL: https://www.pnp.ru/social/v-polshe-demontirovali-bolee-420-sovetskikh-pamyatnikov.html (дата обращения: 23.08.2019).
4. Польша в ХХ веке: очерки политической истории / отв. ред. А.Ф. Носкова. М.: Индрик, 2012.
5. Bujak P. Polityczne spory o upamiętnienie zbrodni na Wołyniu w polskim parlamencie // Pogranicze. Polish Borderlands Studies. 2014. T. 2, no. 1. S. 90-99.
6. Czy historię da się oderwać od polityki? // PoskieRadio24.pl. URL: https://www.polskieradio24.pl/9/396/Artykul/ 2246852,Czy-historie-da-sie-oderwac-od-polityki (дата обращения: 15.07.2019).
7. Dudek A. Tożsamość Instytutu Pamięci Narodowej // Teologia Polityczna. URL: https://teologiapolityczna.pl/ antoni-dudek-tozsamosc-instytutu-pamieci-narodowej (дата обращения: 12.07.2019).
8. Gross Jan Tomasz. Sąsiedzi: Historia zagłady żydowskiego miasteczka, Sejny, Fundacja Pogranicze, 2000.
9. Gross Jan Tomasz. Strach. Antysemityzm w Polsce tuż powojnie. Historia moralnej zapaści. Kraków: Znak, 2008.
10. Gross Jan Tomasz. Złote żniwa. Rzecz o tym, co się działo na obrzeżach zagłady Żydów. Kraków: Znak, 2011.
11. IPNtv: «Polska pamięć. O historii i polityce historycznej» - dyskusja (30 maja 2017 r.) [WIDEO] // IPNtv. URL: https://www.youtube.com/watch?v=OC-JUB8rlcw (дата обращения: 08.06.2019).
12. Kapitał moralny narodu - panel dyskusyjny podczas X Festiwalu «Niepokorni Niezłomni Wyklęci» [WIDEO] // Festiwal Filmowy NNW. URL: https://www.youtube.com/watch?v=15-Pw3Bj-lA (дата обращения: 18.07.2019).
13. Kolarski W. Polska polityka historyczna eksponuje wątki, które były zapomniane [WIDEO] // Polska na serio - wSensie.pl. URL: https://www.youtube.com/watch?v=0kvFmsDV0D8 (дата обращения: 12.06.2019).
14. Konferencja naukowa w WSKSiM «Polityka historyczna państwa» [WIDEO] // Katolicki głos w twoim domu - Radio Maryja. URL: http://www.radiomaryja.pl/multimedia/konferencja-naukowa-wsksim-polityka-historyczna-panstwa (дата обращения: 05.06.2019).
15. List prezydenta odczytany w Jedwabnem, Nedziela, 10 lipca 2011 r. // Prezydent.pl. URL: https://www.prezydent.pl/ archiwum-bronislawa-komorowskiego/aktualnosci/wypowiedzi-prezydenta/inne/art,47,list-prezydenta-odczytany-w-jedwabnem.html (дата обращения: 10.06.2019).
16. List do uczestników uroczystości z okazji 450. Rocznicy Unii Lubelskiej. Niedziela, 30 czerwca 2019 // Prezydent.pl. URL: https://www.prezydent.pl/aktualnosci/wypowiedzi-prezydenta-rp/inne/art,1056,prezydent-list-uroczystosci-z-okazji-450-rocznicy-unii-lubelskiej.html (дата обращения: 18.08.2019).
17. Musimy nauczyć się, jak czynić naszą historię uniwersalnie zrozumiałą. Z Michałem Łuczewskim rozmawia Konstanty Pilawa, 19 grudnia 2018 r. // Klub Jagielloński. URL: https://klubjagiellonski.pl/2018/12/19/musimy-nauczyc-sie-jak-czynic-nasza-historie-uniwersalnie-zrozumiala/ (дата обращения: 17.07.2019).
18. Olszewski E. Pamięć społeczna i polityka historyczna w programach polskich partii politycznych // Środkowoeuropejskie Studia Polityczne. 2013. No. 2. S. 67-97.
19. Osiński Z. Współczesna polska polityka historyczna, a edukacyjne wyzwania społeczeństwa informacyjnego i gospodarki opartej na wiedzy // Pamięć. Historia. Polityka. Kraków, Wydawnictwo WAM, 2012. S. 37-51.
20. Pawłowicz J. Witold Pilecki: najodważniejszy z odważnych // Rzeczpospolita. 27.04.2019. URL: https://www.rp.pl/Kraj/304279884-Witold-Pilecki-najodwazniejszy-z-odwaznych.html (дата обращения: 18.08.2019).
21. Polacy o Narodowym Święcie Niepodległości i polityce pamięci // Centrum Badania Opinii Społecznej. Komunikat z badań. N 142/2018, październik. URL: https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2018/K_142_18.PDF (дата обращения: 19.07.2019).
22. Polityka historyczna w Polsce i w Niemczech // Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej. 2006. No. 8-9. S. 135-145.
23. Polska polityka historyczna w międzynarodowym wymiarze: w poszukiwaniu źródła sukcesu. Zapis konferencji inaugurującej działalność Fundacji im. Janusza Kurtyki. Belweder, 17 października 2016 roku. red. Z. Kurtyka, D. Bębnowski, Fundacjaim. Janusza Kurtyki, Kancelaria Prezydenta RP, Warszawa, 2017.
24. Powstanie Warszawskie - jednym z kamieni rzuconych na szaniec budowania wolnej Polski // Polsatnews.pl. URL: https://www.polsatnews.pl/wiadomosc/2019-07-30/rozpoczely-sie-uroczystosci-w-muzeum-powstania-warszawskiego/ (дата обращения: 18.08.2019).
25. Przyjęcie w Polsce niemieckiego modelu polityki historycznej było by dla nas zabójcze [WYWIAD] // Dziennik.pl. 29.09.2018. URL: https://wiadomosci.dziennik.pl/historia/aktualnosci/artykuly/582121,luczewski-ekspert-niemiecki-model-polityka-historyczna-polska.html (дата обращения: 16.07.2019).
26. Preferencje partyjne w lipcu // Centrum Badania Opinii Społecznej. Komunikat z badań. No. 91/2019, lipiec. URL: https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2019/K_091_19.PDF (дата обращения: 15.08.2019).
27. Sprawozdanie Stenograficzne z 57. Posiedzenia Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 25 stycznia 2018 r. // Sejm Rzeczypospolitej Polskiej. URL: http://orka2.sejm.gov.pl/StenoInter8.nsf/0/18A94DB8D7778264C12582 210013D7FF/%24File/57_a_ksiazka_bis.pdf (дата обращения: 24.07.2019).
28. Tokarz Т. Koncepcja «polityki historycznej» w myśli konserwatystów polskich // Teologia Polityczna. URL: https://teologiapolityczna.pl/tomasz-tokarz-koncepcja-polityki-historycznej-w-mysli-konserwatystow-polskich (дата обращения: 18.07.2019).
29. Ustawa z dnia 1 kwietnia 2016 r. O zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego przez nazwy jednostek organizacyjnych, jednostek pomocniczych gminy, budowli, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz pomniki // Dziennik Ustaw. 2016. poz. 744. Internetowy System Aktów Prawnych. URL: http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20160000744/U/D20160744Lj.pdf (дата обращения: 21.07.2019).
30. Wspólne oświadczenie Prezydentów RP i Litwy z okazji 450. Rocznicy zawarcia Unii Lubelskiej. Poniedziałek, 1 lipca 2019 // Prezydent.pl. URL: https://www.prezydent.pl/aktualnosci/wydarzenia/art,1450,wspolne-oswiadczenie-prezydentow-rp-i-litwy-z-okazji-450-rocznicy-zawarcia-unii-lubelskiej.html (дата обращения: 15.08.2019).
31. Wywiad Prezydenta RP dla TVP Historia. Niedziela, 30 kwietnia 2017 r. // Prezydent.pl. URL: https://www.prezydent.pl/aktualnosci/wypowiedzi-prezydenta-rp/wywiady/art,104,wywiad-prezydenta-rp-dla-tvp-historia.html (дата обращения: 06.06.2019).
32. Zapis spotkania inaugurującego prace nad powstaniem Strategii Polskiej Polityki Historycznej w Belwederze, 17 listopada 2015 roku // Prezydent.pl. URL: https://www.prezydent.pl/kancelaria/dzialalnosc-kancelarii/art,18,zapis-spotkania-dot-strategii-polskiej-polityki-historycznej.html (дата обращения: 07.06.2019).
33. Zaufanie do polityków na trzy tygodnie przed wyborami parlamentarnymi // Centrum Badania Opinii Społecznej. Komunikat z babań. № 119/2019. Październik. URL: https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2019/K_119_19.PDF (дата обращения: 05.11.2019).
2. Назаров В.Д. Василий Иванович Шуйский // Большая российская энциклопедия. URL: https://bigenc.ru/ domestic_history/text/4004397 (дата обращения: 04.08.2019).
3. Павленко Е. В Польше демонтировали более 420 советских памятников // Парламентская газета. 20.08.2019. URL: https://www.pnp.ru/social/v-polshe-demontirovali-bolee-420-sovetskikh-pamyatnikov.html (дата обращения: 23.08.2019).
4. Польша в ХХ веке: очерки политической истории / отв. ред. А.Ф. Носкова. М.: Индрик, 2012.
5. Bujak P. Polityczne spory o upamiętnienie zbrodni na Wołyniu w polskim parlamencie // Pogranicze. Polish Borderlands Studies. 2014. T. 2, no. 1. S. 90-99.
6. Czy historię da się oderwać od polityki? // PoskieRadio24.pl. URL: https://www.polskieradio24.pl/9/396/Artykul/ 2246852,Czy-historie-da-sie-oderwac-od-polityki (дата обращения: 15.07.2019).
7. Dudek A. Tożsamość Instytutu Pamięci Narodowej // Teologia Polityczna. URL: https://teologiapolityczna.pl/ antoni-dudek-tozsamosc-instytutu-pamieci-narodowej (дата обращения: 12.07.2019).
8. Gross Jan Tomasz. Sąsiedzi: Historia zagłady żydowskiego miasteczka, Sejny, Fundacja Pogranicze, 2000.
9. Gross Jan Tomasz. Strach. Antysemityzm w Polsce tuż powojnie. Historia moralnej zapaści. Kraków: Znak, 2008.
10. Gross Jan Tomasz. Złote żniwa. Rzecz o tym, co się działo na obrzeżach zagłady Żydów. Kraków: Znak, 2011.
11. IPNtv: «Polska pamięć. O historii i polityce historycznej» - dyskusja (30 maja 2017 r.) [WIDEO] // IPNtv. URL: https://www.youtube.com/watch?v=OC-JUB8rlcw (дата обращения: 08.06.2019).
12. Kapitał moralny narodu - panel dyskusyjny podczas X Festiwalu «Niepokorni Niezłomni Wyklęci» [WIDEO] // Festiwal Filmowy NNW. URL: https://www.youtube.com/watch?v=15-Pw3Bj-lA (дата обращения: 18.07.2019).
13. Kolarski W. Polska polityka historyczna eksponuje wątki, które były zapomniane [WIDEO] // Polska na serio - wSensie.pl. URL: https://www.youtube.com/watch?v=0kvFmsDV0D8 (дата обращения: 12.06.2019).
14. Konferencja naukowa w WSKSiM «Polityka historyczna państwa» [WIDEO] // Katolicki głos w twoim domu - Radio Maryja. URL: http://www.radiomaryja.pl/multimedia/konferencja-naukowa-wsksim-polityka-historyczna-panstwa (дата обращения: 05.06.2019).
15. List prezydenta odczytany w Jedwabnem, Nedziela, 10 lipca 2011 r. // Prezydent.pl. URL: https://www.prezydent.pl/ archiwum-bronislawa-komorowskiego/aktualnosci/wypowiedzi-prezydenta/inne/art,47,list-prezydenta-odczytany-w-jedwabnem.html (дата обращения: 10.06.2019).
16. List do uczestników uroczystości z okazji 450. Rocznicy Unii Lubelskiej. Niedziela, 30 czerwca 2019 // Prezydent.pl. URL: https://www.prezydent.pl/aktualnosci/wypowiedzi-prezydenta-rp/inne/art,1056,prezydent-list-uroczystosci-z-okazji-450-rocznicy-unii-lubelskiej.html (дата обращения: 18.08.2019).
17. Musimy nauczyć się, jak czynić naszą historię uniwersalnie zrozumiałą. Z Michałem Łuczewskim rozmawia Konstanty Pilawa, 19 grudnia 2018 r. // Klub Jagielloński. URL: https://klubjagiellonski.pl/2018/12/19/musimy-nauczyc-sie-jak-czynic-nasza-historie-uniwersalnie-zrozumiala/ (дата обращения: 17.07.2019).
18. Olszewski E. Pamięć społeczna i polityka historyczna w programach polskich partii politycznych // Środkowoeuropejskie Studia Polityczne. 2013. No. 2. S. 67-97.
19. Osiński Z. Współczesna polska polityka historyczna, a edukacyjne wyzwania społeczeństwa informacyjnego i gospodarki opartej na wiedzy // Pamięć. Historia. Polityka. Kraków, Wydawnictwo WAM, 2012. S. 37-51.
20. Pawłowicz J. Witold Pilecki: najodważniejszy z odważnych // Rzeczpospolita. 27.04.2019. URL: https://www.rp.pl/Kraj/304279884-Witold-Pilecki-najodwazniejszy-z-odwaznych.html (дата обращения: 18.08.2019).
21. Polacy o Narodowym Święcie Niepodległości i polityce pamięci // Centrum Badania Opinii Społecznej. Komunikat z badań. N 142/2018, październik. URL: https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2018/K_142_18.PDF (дата обращения: 19.07.2019).
22. Polityka historyczna w Polsce i w Niemczech // Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej. 2006. No. 8-9. S. 135-145.
23. Polska polityka historyczna w międzynarodowym wymiarze: w poszukiwaniu źródła sukcesu. Zapis konferencji inaugurującej działalność Fundacji im. Janusza Kurtyki. Belweder, 17 października 2016 roku. red. Z. Kurtyka, D. Bębnowski, Fundacjaim. Janusza Kurtyki, Kancelaria Prezydenta RP, Warszawa, 2017.
24. Powstanie Warszawskie - jednym z kamieni rzuconych na szaniec budowania wolnej Polski // Polsatnews.pl. URL: https://www.polsatnews.pl/wiadomosc/2019-07-30/rozpoczely-sie-uroczystosci-w-muzeum-powstania-warszawskiego/ (дата обращения: 18.08.2019).
25. Przyjęcie w Polsce niemieckiego modelu polityki historycznej było by dla nas zabójcze [WYWIAD] // Dziennik.pl. 29.09.2018. URL: https://wiadomosci.dziennik.pl/historia/aktualnosci/artykuly/582121,luczewski-ekspert-niemiecki-model-polityka-historyczna-polska.html (дата обращения: 16.07.2019).
26. Preferencje partyjne w lipcu // Centrum Badania Opinii Społecznej. Komunikat z badań. No. 91/2019, lipiec. URL: https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2019/K_091_19.PDF (дата обращения: 15.08.2019).
27. Sprawozdanie Stenograficzne z 57. Posiedzenia Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 25 stycznia 2018 r. // Sejm Rzeczypospolitej Polskiej. URL: http://orka2.sejm.gov.pl/StenoInter8.nsf/0/18A94DB8D7778264C12582 210013D7FF/%24File/57_a_ksiazka_bis.pdf (дата обращения: 24.07.2019).
28. Tokarz Т. Koncepcja «polityki historycznej» w myśli konserwatystów polskich // Teologia Polityczna. URL: https://teologiapolityczna.pl/tomasz-tokarz-koncepcja-polityki-historycznej-w-mysli-konserwatystow-polskich (дата обращения: 18.07.2019).
29. Ustawa z dnia 1 kwietnia 2016 r. O zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego przez nazwy jednostek organizacyjnych, jednostek pomocniczych gminy, budowli, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz pomniki // Dziennik Ustaw. 2016. poz. 744. Internetowy System Aktów Prawnych. URL: http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20160000744/U/D20160744Lj.pdf (дата обращения: 21.07.2019).
30. Wspólne oświadczenie Prezydentów RP i Litwy z okazji 450. Rocznicy zawarcia Unii Lubelskiej. Poniedziałek, 1 lipca 2019 // Prezydent.pl. URL: https://www.prezydent.pl/aktualnosci/wydarzenia/art,1450,wspolne-oswiadczenie-prezydentow-rp-i-litwy-z-okazji-450-rocznicy-zawarcia-unii-lubelskiej.html (дата обращения: 15.08.2019).
31. Wywiad Prezydenta RP dla TVP Historia. Niedziela, 30 kwietnia 2017 r. // Prezydent.pl. URL: https://www.prezydent.pl/aktualnosci/wypowiedzi-prezydenta-rp/wywiady/art,104,wywiad-prezydenta-rp-dla-tvp-historia.html (дата обращения: 06.06.2019).
32. Zapis spotkania inaugurującego prace nad powstaniem Strategii Polskiej Polityki Historycznej w Belwederze, 17 listopada 2015 roku // Prezydent.pl. URL: https://www.prezydent.pl/kancelaria/dzialalnosc-kancelarii/art,18,zapis-spotkania-dot-strategii-polskiej-polityki-historycznej.html (дата обращения: 07.06.2019).
33. Zaufanie do polityków na trzy tygodnie przed wyborami parlamentarnymi // Centrum Badania Opinii Społecznej. Komunikat z babań. № 119/2019. Październik. URL: https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2019/K_119_19.PDF (дата обращения: 05.11.2019).
Поступила в редакцию
2019-11-10
Опубликована 2019-12-25
Опубликована 2019-12-25